Games voor kinderen? Nee, eerder iets voor gelovigen

Games (videospellen) zijn ongekend populair onder pubers en (jong)volwassenen. ‘Silicon Valley’ heeft in 2013 93 miljard dollar omgezet, 17,7 procent meer dan het jaar ervoor. Daarmee verdient de game industrie meer dan ‘Hollywood’. Games hebben echter vaak een slechte reuk: ze worden geassocieerd met verslaving en geweld. Aan elke borreltafel hoor je wel een bewuste ouder verzuchten: ‘kinderen spelen alleen maar die games’. En zodra een puberjongen in opperste geestelijke verwarring groot leed aanricht (denk aan ‘Columbine’ in 1999), gaat de beschuldigende vinger al snel naar de gewelddadige gameseries als Call of Duty of Battlefield. Games lijkt eerder iets voor pubers en jongvolwassenen dan voor gelovigen. Maar niets is minder waar.

Dat gaming verslavend kan zijn, zal niemand ontkennen. Je kan namelijk aan alles verslaafd raken: drank, seks, werk en dus ook aan het spelen van videospellen. Volgens de verslavingsexperts van de Jellinek-kliniek vallen slechts één tot twee procent van de internet- en game-consumenten ten prooi aan verslavend gedrag. Dat is natuurlijk heel vervelend voor die betreffende groep, maar het getal is niet hoger dan bij andere geneugten des levens als alcohol of (soft)drugs. En in 2014 meldden onderzoekers van de Amerikaanse universiteit van Rochester dat het niet wetenschappelijk is vast te stellen dat gewelddadige games ook leiden tot gewelddadig gedrag.

Serious gaming

Op zich schieten we daarmee natuurlijk nog niets op. ‘Bewijzen’ dat games niet slecht zijn voor de gamer, maakt het gamen op zich natuurlijk niet goed of prijzenswaardig. Gelukkig zijn er enkele elementen te noemen die games in een positief daglicht zetten. Uit verschillende studies blijkt dat gamers socialer en intelligenter zijn dan niet-gamers. Het spelen van een game vereist namelijk nogal wat: reflexen, reactievermogen, probleemoplossend vermogen, ruimtelijk inzicht, geheugen en multitasken. Denk daarnaast aan het idee van serious gaming waarmee allerlei serieuze toepassingen van videospellen worden bedacht. Zo leren artsen-in-opleiding van het AMC via een computerspel de eerste fijne kneepjes van het vak.

Ongeneselijk religieus

Games zijn echter niet alleen uit commercieel of wetenschappelijk opzicht erg interessant. Ook voor de religieuze mens is er genoeg te vinden. De mens is immers ongeneselijk religieus, aldus de theologie Dorothea Sölle, dus ook als hij aan het gamen is. Je moet alleen wel even heel goed zoeken. En dan bedoel ik niet de evangeliserende games (als Left Behind) of games waarin priesters, wierook, kruizen en monniken figureren als een ‘interessante’ achtergrond voor het eigenlijk spel (Doom-serie, Painkiller).

God zichtbaar

Nee, ik bedoel games die ook inhoudelijk een religieuze thematiek in zich dragen. Game series als Diablo, Devil May Cry en Darskiders maken veelvuldig gebruik van namen en begrippen uit de joods-christelijke traditie. De game Wolfenstein, New Order maakt gebruik van begrippen uit de Joodse mystiek. De game Master Reboot gaat over de (on)sterfelijkheid van de menselijk ziel, en de eeuwige wens om eeuwig te kunnen blijven bestaan. En Metro 2033: Last Light mediteert over een apocalyptische samenleving waarin God geen bestaan meer wordt gegund, tot de speler uiteindelijk kiest om zijn grootste vijand te redden. De game laat dan heel even de beroemde Christusicoon zien: waar vergeving gevonden wordt, wordt Gods gelaat even zichtbaar door de gebrokenheid van onze eigen wereld.

Grote verhalen

De oude Grote Verhalen van de christelijke traditie verschijnen opnieuw in inventieve en creatieve gestalten. Onze geschiedenis lijkt soms ten einde (Francis Fukuyama), alle Grote verhalen (Jean-François Lyotard) lijken te zijn vergeten, maar vaak genoeg schetsen schrijvers, schilders, filmakers en gameprogrammeurs ons een andere werkelijkheid voor, die doorademt is van het christendom. Onnoemelijk veel mensen, die onwetend zijn van de spirituele schat van de christelijke traditie, krijgen door dit soort games kleine druppels ingegoten.

Signalen

Deze games zijn niet bedoeld om zieltjes te winnen, noch om het gelijk van het Christelijk verhaal te bewijzen. Ze zijn de signalen dat het Verhaal van het Christendom nog niet klaar is met verteld worden. De echt goede games behandelen de grote thema’s van het leven: geboorte, dood, vriendschap, haat, liefde, vriendschap, verlossing, verzoening, vergeving, of juist het ontbreken ervan. En al deze ultimate concerns, om met de woorden van de theoloog Tillich te spreken, zijn het object van theologische reflectie.

Aanwezigheid

Hoe kunnen we ooit onze wereld begrijpen als een voortdurende schepping door Gods hand, als we weigeren de verborgen tekens van Zijn aanwezigheid te onderkennen. Klopt, je moet goed zoeken. En niet alle games zijn even geslaagd. En zelfs in de goede games, is het vaak een zaak van spelden en hooibergen. Maar games zijn en blijven (ook) religieus geladen, omdat ze uiting geven aan het diepmenselijk verlangen orde en zin in de chaos van het leven te brengen. Aan ons, gamers zowel als theologen en gelovigen, is het de taak deze spelden te zoeken en bloot te leggen.

Games voor kinderen? Nee, eerder iets voor gelovigen.

Op 17 oktober organiseert de NOSTER-groep Moving Visions een symposium over religie, geloof en theologie onder de naam ‘Playing God’. Iedereen is welkom.

Bron: Kerknieuws.nl.