Eric van den Berg, Frank G. Bosman, Peter van Zoest, Het Geel-Witte Boekje Eerste hulp bij katholieke begrippen, Berne: Heeswijk (2012), 978-90-8972-046-7, prijs € 12,50.
(Uit de inleiding:) De Rooms-Katholieke Kerk heeft in de loop der eeuwen een heel eigen taalgebruik en woordenschat ontwikkeld. Vanaf het midden van de twintigste eeuw leidt de voortschrijdende ontkerkelijking er toe dat dit erfgoed in vergetelheid raakt, vooral onder jongeren. De media zijn een interessante graadmeter voor het wegebben van de kennis van het katholieke jargon. Vroeger volstrekt gangbare aanduidingen en begrippen worden steeds vaker foutief geïnterpreteerd of in een verkeerde context geplaatst.
Kerkelijk analfabetisme
Jongere generaties journalisten weten al niet meer wat het verschil is tussen een ‘priester’ en een ‘pater’, laat staan dat ze een ‘orde’ van een ‘congregatie’ kunnen onderscheiden. Het ANP noemt de paus steevast ‘kerkvorst’, terwijl dat voor katholieken zo ongeveer vloeken in de kerk is. En wat te denken van nieuwslezeres Sacha de Boer op 17 augustus 2011 in het NOS Journaal van acht uur: ‘Het hoogtepunt van de Wereldjongerendagen is aanstaande zondag en de paus leidt dan de afsluitende eukasterieviering.’
Voorbeelden
Dit boekje wil de voornaamste uitingen van het katholieke jargon samenbrengen en de lezer helpen de betekenis te verstaan en de context ervan correct te gebruiken. De te bespreken begrippen zijn alfabetisch geordend en uitgelegd. Bij een aantal lemma’s is aangegeven hoe ze foutief worden gebruikt of geïnterpreteerd. Daarbij wordt het correcte gebruik of de correcte interpretatie aangegeven. Voorbeelden verduidelijken op een aantal plaatsen het gebruik van de begrippen. In veel gevallen is de herkomst aangegeven, door middel van een verwijzing naar het Latijn, Grieks of een andere taal. Vermeld wordt steeds tussen haakjes van welk begrip in de lijst bepaalde woorden zijn afgeleid. Woorden die in de lijst zijn opgenomen, hebben in de beschrijvingen een * als markering gekregen.
Recensies
- ‘De vaderlandse media zijn in de regel niet goed op de hoogte van het jargon van de Rooms-Katholieke Kerk en maken er een vrolijk potje van. Dat vinden Eric van den Berg, Frank Bosman en Peter van Zoest, makers van ‘Het Geel-Witte Boekje. Eerste hulp bij katholieke begrippen’. Daarin leggen ze klip en klaar het verschil uit tussen een priester en een pater, tussen een orde en een congregatie. (…) Het is een lezenswaardig boekje voor iedereen die geïnteresseerd is in de katholieke kerk, en een aardig naslagwerkje voor journalisten die erover schrijven. Dan weet je voortaan wat er bedoeld wordt met de inmiddels klassieke krantenkop ‘Dekens laken kussen’ die ging over dat de katholieke kerk het niet leuk vond dat bruidsparen elkaar na het jawoord zo ongeveer aflebberden.’ (GoedGelovig.nl, 10-09-12)
- ‘De uitleg die het drietal verschaft is informatief, zakelijk en officieel, met erkenning van de soms weerbarstige werkelijkheid bijvoorbeeld rond de term ‘pastor’. De aanspreking ‘eerwaarde’ is voor een priester in Nederland wat verouderd (97), ‘meneer’ ongewenst (101) en voor een bisschop inderdaad ongepast (8). Een fraaie en nuttige uitgave.’ (Joris Schröder, Katholiek Nieuwsblad, 09-08-12)
- ‘Het Geel-Witte Boekje krijgt een vaste plek op onze redactievloer (…) enthousiast over het idee en de prachtige uitgave.’ (Nederlands Dagblad, 25-05-12)
Bestel bij BOL.com of uw lokale boekverkoper.
Frank G. Bosman 