Johan Goud en Frank G. Bosman (red.), Leven dat leven wil. Over dieren en mensen in filosofie, religie en kunst, Almere: Parthenon (2020), 9789083046433.
Mensen en dieren zijn lotgenoten. De mens is nauw verwant met alles wat leeft, maar beseft dat nauwelijks. De gedachte dat wij het middelpunt zijn van het bestaan, en dat de waarde van al het andere – de levende en niet-levende natuur – afhangt van de mate waarin dit nuttig is voor ons, staat die notie in de weg. De bijdragen in dit boek onderstrepen de noodzaak van ‘omdenken’.
Het komt erop aan onze obsessie met het puur menselijk bestaan en bewustzijn te doorbreken. Albert Schweitzer formuleerde het zo: ‘ik ben leven dat leven wil, te midden van leven dat leven wil’. Hij was de vroege voorloper van een sensibiliteit die zich in onze tijd bij veel mensen laat zien. Hoe krijgt die vorm in de kunst en literatuur, en in religie en de filosofie?
Recensies
‘We zouden het door de coronacrisis bijna vergeten, maar we zitten ook nog met een ecologische crisis. En met het oog daarop is het goed om de plaats van de mens in de wereld opnieuw te doordenken.’ Aries van Meeteren, 5 juli 2020, Kerk met de Beelden.
‘Deze interessante bundel laat zien dat we in deze zoektocht uiteindelijk toch niet kunnen ontsnappen aan de zeer antropocentrische vraag: wat is de mens?’ Sjoerd Mulder, 10 juni 2020, Trouw.
Inhoud
Inleiding (Johan Goud)
OVER DIEREN EN MENSEN IN DE FILOSOFIE
- Het antropocentrisme ter discussie, toegespitst op de dier-mensrelatie (Hans Alma)
- ‘De mens’ versus ‘het dier’. Machtsrelaties en poststructuralisme (Evan Meijer)
- Dierverhalen als toegang tot wijsheid. Over sjamanistische aspecten van de relatie tussen mensen en andere dieren (Angela Roothaan)
- Dieren en mensen in het werk van John Coetzee (Hans Achterhuis)
- God, dier & subject. Wat onze vraag om dierenrechten gemeen heeft met onze vragen over God (Marc De Kesel)
OVER DIEREN EN MENSEN IN DE THEOLOGIE
- Een treetje lager? Antropocentrisme in christelijke theologie (Eva van Urk)
- De eerbied voor het leven bij Albert Schweitzer (Rick Benjamins)
- Theologische dieren in de literatuur. Een essay (Johan Goud)
OVER DIEREN EN MENSEN IN MUZIEK EN LITERATUUR
- Messiaens vogels. Natuurgetrouwe of nieuwe schepping? (Oane Reitsma)
- De trouwe hond als eeuwige metgezel (Sigrid Coenradie)
- ‘Het kreeftenleven in ook een leven.’ Over de mens-dierverhouding in het werk van Charlotte Mutsaerts (Barbara Fraipont)
Nawoord. Van human zoo tot kerstboomschaamte (Frank G. Bosman)
Frank G. Bosman 